الهیات سیاسی: چیستی و حدود یک مسأله
کلمات کلیدی:
« الهیات سیاسی », « فرجام‌شناسی», « مشروعیت », « نظریه روند تاریخی سکولارشدن »چکیده
مطالعات الهیات سیاسی به‌طور روزافزون گسترده‌تر می‌شود اما پرسش ماهیت الهیات سیاسی همچنان مسئله‌ای محوری است. محور این جستار مسئله الهیات سیاسی در بنیادی دینی و تاریخی و حدود و امکان آن در مختصات سیاسی‌ـ‌حقوقی جدید است. این مقاله ابتدا مختصری از موقعیت و پیشینه پرسش‌های آن را بررسی می‌کند؛ سپس چارچوبی اولیه را برای طرح مسئله الهیات‌های سیاسی بازسازی می‌کند. در استدلال آن: دو رویکرد اساسی تفکیک می‌شوند: اول، رابطه انواع فرجام‌شناسی و اشکال تحول‌یافته آن با فعلِ و سازوکار اجتماع یا قوای حاکمه؛ دوم، بنیان سیاسی‌ـالاهیاتی مشروعیت و توان توجیه ساختار نظمِ عمومی در هماهنگی با منظومه‌ای متافیزیکی. این چارچوب از یک سو، به تحلیل نسبت این دو مقوله، و از سویی به درکِ نظام‌مندترِ پرسش‌هایِ برآمده از این پیشینه تا تجدد کمک می‌کند. از نظرگاه این مقاله، بن‌مایه رویکرد نهایی به الهیات سیاسی شناختِ تبار مفاهیم و ساختارهای نظریه سیاسی‌ـ‌حقوقی تجدد در نسبت با نهاد فکر الهیاتی است. در نتیجه‌گیری آن، رویکرد اخیر توان پاسخ به برخی نقدهای اساسی پیرامون امکان الاهیات‌های سیاسی و پرسش‌های غایت‌انگاری و باستان‌گرایی در مختصات سیاسی‌ـ‌حقوقی تجدد را دارد.
