روشنگری و اخلاق زیست‌محیطی

نویسندگان

    شهین اعوانی * دانشیار فلسفه، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، ایران و مدیر گروه فلسفه غرب، دانشگاه خاتم، تهران، ایران aawani@irip.ac.ir

کلمات کلیدی:

روشنگری, خلیفة الله, اخلاق, محیط زیست, تعهد دینی, انقلاب علمی, حق طبیعت

چکیده

دست‌اندازی جدّیِ انسان به محیط‌زیست، بعد از جنگ جهانی دوم شروع شد. از آن زمان نقش انسان به‌عنوان خلیفة خدا بر زمین، جای خود را به سیطره بر طبیعت و برقراری رابطه‌ای ابزارمآبانه با آن داد. تا آن‌جا که با شروع تمدن «مدرن» و ادامة دورة روشنگری و تحولات برخاسته از رنسانس، به‌تدریج دستکاری انسان در تغییرات ژنتیکی موجودات زنده نیز آغاز شد. به نظر می‌آید که بهترین روش برای حل‌وفصل عقلانی چالش‌های زیست‌محیطی موجود، به‌رسمیت‌شناختن توأمان سه رکن «اخلاق، دین، و علم» است. آنچه مقالة حاضر بدان می‌پردازد اهمیت عنصر «دین» در حفظ طبیعت در جامعه سنتی، و اهمیت عنصر «اخلاق» در عصر روشنگری است. به‌قول کانت، انسان باید از نابالغی خود که طبیعت ثانی‌اش شده است، دست بردارد، به قصور خود واقف شود و بدون تقلید یا هدایت دیگری، دلیرانه و «خودآئین» جرأت خردورزی در محیط ‌پیرامونی خود داشته باشد. شعار روشنگری این است: «جرأت اندیشیدن داشته باش».

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۱/۰۳/۳۱

شماره

نوع مقاله

مقالات

مقالات بیشتر خوانده شده از همین نویسنده