چیستی شریعت و نسبت آن با حکمت عملی در نظام اندیشه فارابی

نویسندگان

    جواد دلپذیر * مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی حوزه علمیه قم delpazirjavad@yahoo.com
    علی امینی نژاد استاد و محقق سطوح عالی فلسفه و عرفان، حوزه علمیه قم

کلمات کلیدی:

فارابی, حکمت عملی, شریعت, محاکات, تقدیر, روش اقناعی, نسبت علوم

چکیده

شریعت و حکمت عملی به ارزش‌گذاری کنش‌های ارادی انسان می‌پردازند و از این روی، نسبت‌سنجی آن‌ها ضروری می‌نماید. این نوشتار دیدگاه فارابی در این موضوع را به روش تحلیلی - توصیفی بررسی می‌کند. در آرمان‌شهر فارابی، رئیس حقیقی جامعه نبی پیامبر و ابلاغ کننده دین الهی و همو فیلسوف مطلق است. گزاره‌های کلی برهانی مربوط به سعادت انسان، حکمت عملی نامیده می‌شود و همین مسائل، آن‌گاه که به صورت جزئی بر وی وحی می‌شود، ملت نامیده می‌شود. بر این پایه، به لحاظ ذات، بین حکمت عملی و شریعت این‌همانی برقرار است؛ لکن از آن جهت که برهان گزاره‌های شریعت در حکمت عملی بیان می‌شود و شریعت مشتمل بر جزئیات گزاره‌های کلی مذکور در حکمت عملی است، شریعت تحت حاکمیت عملی قرار دارد، بدین معنا که قواعد عام کنش‌های ارادی انسان که در حکمت عملی بیان می‌شوند، شامل گزاره‌های شرعی نیز می‌گردند و امکان وقوع ناسازگاری بین آن‌ها وجود ندارد. در عین حال، هیچ یک از حکمت عملی و شریعت نمی‌توانند جایگزین دیگری شوند و برای راهیابی به سعادت، هر دوی حکمت عملی و شریعت مورد نیاز هستند و هیچ یک جایگزی دیگری نمی‌گردد.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۱/۰۳/۳۱

شماره

نوع مقاله

مقالات

مقالات بیشتر خوانده شده از همین نویسنده