«فنّ سماع طبیعی» الشفاء ارزیابی وضع کنونی تصحیح متن و چشم‌انداز آینده

نویسندگان

    محمد جواد اسماعیلی * عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت وفلسفه ایران esmaeili@ir.ir

کلمات کلیدی:

ابن سینا, الشفاء, فنّ سماع طبیعی, نسخه‌شناسی, روش تصحیح متن

چکیده

بیش از صد سال از انتشار جمله‌های طبیعیات و الهیات الشفاء، دانشنامه مشهور فلسفی ابن سینا، در مطبعه دارالفنون در تهران می‌گذرد. این اثر دو جلدی که به ویراست «چاپ سنگی طهران» نامبردار است، سنگ‌بنایی مهم در عرصه ابن سینا‌پژوهی در منابع عربی باید قلمداد گردد. این اثر موجبات التفات به کتاب الشفاء را در سطح ملی و بین‌المللی فزونی بخشید. در ایران قریب به نیم قرن پس از نشر آن، سه فن نخست طبیعیّات الشفاء به همّت محمد علی فروغی (1321-1294) به فارسی ترجمه شد. انتشار همین ترجمه بود که میرزا مهدی مدرس آشتیانی (1332-1268) را بر آن داشت تا مناقشات خود را به تفصیل ناظر به ترجمه کتاب از منظر متن‌شناسی و فلسفی بیان کند. بیرون از ایران، فن سماع طبیعی الشفاء به ترتیب در چهار کشور مصر، لبنان، ترکیه و آمریکا نشر یافت و قلمرو پژوهش در باب طبیعت‌شناسی ابن سینا در سطح جهانی گسترده‌تر شد. در این میان، چاپ قاهره (که در اوایل دهه 1950 میلادی انتشارش آغاز شد) در کنار چاپ سنگی طهران تأثیری شگرف بر پژوهشگران سنّت ابن سینا‌پژوهی مبتنی بر منابع عربی پدید آورد که تا آن روزگار عمدتاً نه از سنّت ابن سینا‌پژوهی لاتینی که قدمتی نهصد ساله داشت آگاهی داشتند و نه بدان ابراز تمایل نشان می‌دادند. بر پایه تصحیح‌های امروزی متن عربی و مطالعات و ترجمه‌های مبتنی بر آن متن، می‌توان گفت که ابن سینا حقیقتاً پس از تأثیر شگرفی که بر اروپا در سده‌های میانه و رنسانس داشته است، دیگر بار، جهانی شد.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۱/۰۳/۳۱

شماره

نوع مقاله

مقالات